جلسه‌ی (( هم اندیشی و بررسی مشکلات شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور )) به همت انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان استان خراسان رضوی با حضور دکتر سیّدمحمّد صاحبکار خراسانی رئیس مرکز شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری در اتاق بازرگانی خراسان از ساعت 9 روز چهارشنبه 20 شهریور 1398 برگزار شد.

سیدمحمد صاحبکار خراسانی در این نشست به تشریح فرآیند ارزیابی شرکت های دانش بنیان پرداخت و تصریح کرد: ساز و کار مذکور دارای دو بخش است؛ یکی ارزیابی و دیگری اجرای برنامه های توانمندسازی و حمایتی. در بخش ارزیابی، معیارهای تفصیلی برای حوزه های تخصصی تعریف شده تا بر آن اساس، هر شرکتی را که مدعی‌ست اقدامی ویژه انجام می دهد، به همان استناد مورد سنجش قرار دهیم. همچنین کارگروه ارزیابی شرکت های دانش بنیان می‌تواند هر سال معیارهای مذکور را 5درصد سختگیرانه تر اعمال کند.

وی متذکر شد: هم اکنون حدود 1000 شرکت در حال طی نمودن فرآیندهای ارزیابی خود هستند و این ارزیابی ها بعضا دو تا سه ماه به طول می انجامد. البته این زمان می تواند کاهش پیدا کند اما برای این منظور شرکت ها باید همکاری لازم را به عمل آورند. عدم همراهی در این بخش ممکن است به عدم تایید این شرکت ها بیانجامد.

این مقام مسئول خاطر نشان کرد: علاوه بر این ساز و کاری پیش بینی شده تا بتوانیم از توان شرکت های خصوصی نیز برای ارزیابی ها بهره بگیریم و بر همین اساس، کارگزاران بخش خصوصی را آموزش داده ایم.  طبیعتاً آن ها نظر نهایی را صادر نمی کنند، بلکه توضیحات را به مرکز ارسال نموده، تا پس از بررسی های لازم، تصمیم نهایی اخذ شود.

*چاره جویی برای حل مشکل خدمت سربازی نخبگان فناور

رئیس مرکز شرکت ها و موسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری در بخش دیگری از این نشست، تشکیل انجمن شرکت های دانش بنیان خراسان رضوی را ذیل ساختار اتاق بازرگانی مشهد، اتفاقی فرخنده توصیف کرد و آن را نشانی از بلوغ و توانمندی فعالان این عرصه در استان برشمرد.

صاحبکار ادامه داد: همه كشورهای دنیا نگاه ویژه ای به شركت های دانش بنیان دارند و برنامه های ویژه ای را برای آن ها اجرا می کنند در کشور ما نیز این موضوع مصداق دارد و تلاش ها بر ساماندهی، خدمت رسانی و توانمندسازی فعالان این عرصه، متمرکز بوده است.

وی نقبی به اقدامات انجام شده در حوزه صنایع «های‌تک» زد و اظهار کرد: مفهوم «های‌تک»  براساس میزان توسعه لازم برای انجام یک کار تعریف می شود و ما براساس الگویی که داشتیم فرآیندی ایجاد کردیم و در حوزه های مختلف از متخصصان خواستیم تا بگویند که پیچیده ترین محصولاتی که در کشور از نظر توسعه، نیازمند اقداماتی ویژه می باشند، کدام ها هستند؟

در ادامه، نمایندگان شماری از شرکت های دانش بنیان خراسان رضوی به بیان برخی مشکلات خود پرداختند؛ مغفول ماندن فناوری های نرم در معیارهای ارزیابی شرکت های حوزه آب و محیط زیست، عدم امکان ثبت محصول جدید توسط شرکت هایی که قبلا در ارزیابی ها رد شده اند، نبود شرایط برای ارتباط شرکت های دانش بنیان با یکدیگر که فرصت  استفاده آن ها از خدمات دیگری را دریغ می کند، عدم امکان مکاتبه شرکت های دانش بنیان با 124 نمایندگی وزارت امور خارجه، وجود بروکراسی های اداری بسیار در مسیر ارزیابی شرکت های دانش بنیان، موضوع انجام خدمت سربازی نخبگان شرکت های دانش بنیان، چالش های بیمه ای این شرکت ها و… برخی از گلایه ها و دغدغه هایی بودند که در این نشست مطرح شدند.

صاحبکار خراسانی در خصوص اقدامات انجام شده در بحث بیمه تامین اجتماعی و قراردادهای این شرکت ها گفت: با سازمان تامین اجتماعی جلسات متعددی داشتیم و پیگیری هایی انجام گرفت تا اخذ مفاصاحساب تامین اجتماعی باسرعتی بیشتر و در چارچوبی بهتر انجام بگیرد و بر همین اساس، در وب سایت کارگروه «ارزیابی و تشخیص صلاحیت شرکت ها و موسسات دانش بنیان و نظارت بر اجرا»، می توانید مسیر لازم  برای این بحث را طی کنید. توجه داشته باشید که مفاصا حساب از موضوع مالیات بسیار مهم تر است. در چارچوب تعامل با تامین اجتماعی، درخواست کردیم تا یک شعبه برای این کار در نظر گرفته شود.

وی در توضیح پروژه جایگزین خدمت در دستگاه های دفاعی و دولتی نیز گفت: نخبگان فناور در صورت احراز شرایط و کسب امتیازهای مصوب می توانند برای انجام خدمت نظام وظیفه، از طریق معرفی به مرکز نخبگان و استعدادهای برتر نیروهای مسلح، پروژه ای را برای یکی از صنایع نظامی و دفاعی کشور به انجام برسانند. اما در بحث امریه در شرکت های دانش بنیان؛ نخبگان فناور در صورت احراز شرایط و کسب امتیازهای لازم می توانند به عنوان انجام خدمت نظام وظیفه، به عنوان مامور در طول مدت خدمت خود در یکی از شرکت های دانش بنیان فعالیت نمایند.

رئیس شرکت ها و موسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری خاطر نشان کرد: همچنین نخبگان فناور در صورت کسب امتیازهای لازم می توانند در چارچوب انجام پروژه جایگزین خدمت در شرکت های دانش بنیان، دوره نظام وظیفه خود را مشتمل بر دوره آموزش نظامی و اجرای طرحی پژوهشی- فناورانه، در شرکت دانش بنیان طی کرده و کارت پایان خدمت را دریافت کنند.

*مروری بر تلاش های انجام شده در راستای حمایت از شرکت های دانش بنیان استان

دکتر سیدمهدی مدنی بجستانی، رئیس هیات مدیره انجمن شرکت های دانش بنیان خراسان رضوی نیز در بخش دیگری از این جلسه به تعامل و همکاری مطلوب این انجمن و پارک علم و فناوری خراسان رضوی اشاره و اظهار کرد: در استان ما انجمن و پارک از همدیگر جدا نیستند؛ رویه ما تعامل و استفاده از ظرفیت های استان برای پیشبرد اهداف انجمن است.

وی گزارشی از اقدامات این انجمن و فعالیت چهار ماهه‌ آن ارائه داد و با اشاره به برگزاری جلسات متعدد با مسئولان استانی گفت: هدف ما گسترش فعالیت های دانش بنیان از طریق گسترش پارک علم و فناوری است. در این راستا و در حضور استاندار دو پیشنهاد به شورای توسعه استان ارائه دادیم؛ یکی تشکیل گروه کاری دانش بنیان ذیل کارگروه اقتصادی استان با محوریت انجمن و پارک بود که موافقت اولیه با آن صورت گرفت و باید در شورا تصویب شود. همچنین مقرّر است که در این کارگروه مشکلات شرکت های دانش بنیان و فناور به سرعت بیشتری بررسی شود.

وی از تأمین مالی و موانع متعدد در مسیر دریافت تسهیلات، به عنوان یکی از چالش های شرکت های دانش بنیان استان یاد کرد و گفت: در این چهارماه با صندوق پژوهش جلسات متعددی داشتیم و تفاهم نامه ای در این خصوص در حال انعقاد است تا به شرکت های دانش بنیان و فناور از محل منابع صندوق و محل خط اعتباری که از صندوق نوآوری گرفته شده، تسهیلاتی ارائه گردد. صندوق نوآوری نیز در این زمینه، 14 میلیارد تومان اعتبار در اختیار داشته که با تعاملات انجام گرفته مقرر است که شرکت ها و اعضای انجمن با سرعت از این منابع استفاده کنند.

مدنی ادامه داد: دومین ظرفیت نیز در چارچوب تفاهم نامه ای با بانک ملی استان است و خط اعتباری های خوبی نیز در این تفاهم نامه تعریف شده است که امیدواریم شرکت ها به نحو احسن از آن استفاده کنند.

*تلاش برای حل مشکل اسکان شرکت ها در پارک علم و فناوری

دکتر رضا قنبری، رئیس پارک علم و فناوری خراسان رضوی نیز ابراز کرد: تمام تلاش ما این است که صدای شرکت های دانش بنیان را به گوش مسئولان برسانیم تا از این طریق، اقداماتی عملیاتی انجام گرفته و مشکلات مرتفع شوند. پارک علم و فناوری میزبان انجمن شرکت های دانش بنیان است و امیدواریم به مدد این تعاملات مثبت، گام های بزرگی در استان برداشته شود.

وی افزود: در راستای شکل گیری و تقویت انجمن شرکت های دانش بنیان، متعهد شده ایم 60 درصد حق عضویت 100 شرکتی که پیش از بقیه، از طرف پارک وارد این ساختار شوند را به انجمن بپردازیم. همچنین دو عضو هیات مدیره انجمن عضو شورای پارک علم و فناوری هستند و امیدواریم به واسطه این ظرفیت بتوانیم ارتباط اکوسیستمی با شرکت‌های دانش بنیان استان برقرار کنیم.

 

وی در بخش دیگری از سخنانش از روند ارزیابی شرکت های دانش بنیان که به عارضه دانش‌زدگی و دانشگاه‌زدگی دچار هستند، انتقاد کرد و گفت: امیدوارم این مشکل رفع شود و دید بالایی که مسئولان به شرکت های دانش بنیان دارند، در ارزیابی ها نیز وجود داشته باشد. در ارزیابی های انجام گرفته، «نتیجه محور» بودن باید بسیار مورد تاکید قرار بگیرد. همچنین درگیر کردن اکوسیستم های ملی و محلی اهمیت بالایی دارد.

وی به راهکارهایی برای حل مشکل اسکان شرکت ها در پارک علم و فناوری اشاره کرد و گفت: در راستای حل این چالش، مقرر شده است تا 50 هکتار به فضای پارک اضافه شود. در استانداری نیز مصوبه دیگری گذرانده شد که بر افزون شدن 500 هکتار به مجموعه پارک تاکید داشت. با توجه به محدودیت فضای کنونی پارک علم و فناوری استان، این کار را می تواند از طریق عضویت در پارک و استقرار در مکانی دیگر انجام بگیرد.

*هشدار نسبت به شکل گیری دلالی در بحث ارزیابی

در ادامه تریبون در اختیار مرتضی تقوایی حسین زاده، نایب رئیس انجمن شرکت های دانش بنیان استان قرار گرفت و او به بیان برخی مشکلات در فرآیند ارزیابی شرکت های مذکور پرداخت و گفت: طولانی بودن زمان ارزیابی این حوزه بسیار مهم است و این فرآیند بعضا تا یک‌سال به طول می انجامد و در این بازه نیز تاریخ انقضای دانش بنیانی شرکت فرا می‌رسد. طبیعتا این رویه تبعاتی نیز به دنبال دارد که از جمله بروز چالش برای شرکت دانش بنیان مذکور با نهادهای دیگر نظیر سازمان مالیات و امور دارایی است. از طرفی پاسخگویی اپراتورها در دبیرخانه بسیار محدود است و توضیح کامل و شفافی به نمایندگان شرکت ها نمی دهند و این رویه، نوعی سرگردانی را منجر شده است.

وی افزود: شرکت ها برای اینکه یک محصول دانش بنیان را در اصطلاح «جا بیاندازند» و نسبت به تجاری سازی آن اقدام کنند، به زمان زیادی نیاز دارند اما این مدت زمان از سوی سازمان های دولتی مدنظر قرار نمی گیرد. از طرفی، برخی محصولات شرکت ها تجاری نیست و صرفا «های‌تک» است؛ در واقع ما با شرکت های زیادی مواجهیم که وارد حوزه دانش بنیانی شده اند و به صورت استارتاپی کار خود آغاز کرده اند و حوزه تجاری برای آن ها در لایه دوم قرار دارد. آن ها در این بازه نیازمند حمایت های ویژه و مشوق هایی خاص هستند.

تقوایی خاطرنشان کرد: در ملاک های ارزیابی شرکت های دانش بنیان، نگاه به ظرفیت های داخلی نیست، بلکه ما با شرکت های دنیا مقایسه می شویم؛ این همه درحالیست که حداکثر 5 درصد شرکت های ما برای خارج و سطوح بین المللی برنامه ریزی و فعالیت می کنند و 95درصد دیگر برای داخل کشور محصول تولید می نمایند.آن هایی که جامعه مخاطبشان داخلی است نیز باید نیاز مخاطب را مدنظر قرار بدهند. ممکن است محصولی در یک شاخه خاص ظرفیت های «های تک» خوبی داشته باشد و با مشابه خارجی خود مقایسه شود اما گاهی مصرف کننده داخلی که ظرفیت هایش از فناوری های روز بسیار دور است، نمی تواند با این محصول ارتباط برقرار کند، بنابراین در ارزیابی ها باید با شرکت های ایرانی مقایسه بشویم و نگاه باید به داخل باشد. ما نمی خواهیم ثبت اختراع کنیم بلکه به دنبال تجاری سازی و تبدیل علم به ثروت هستیم.

وی از عدم تسلط ارزیاب ها به عنوان یک مشکل دیگر یاد کرد و گفت: ارزیاب ها اغلب تسلط کافی را به بخش های مختلف ندارند و یا پیچیدگی مسئله را درک نمی کنند. درخواست شرکت‌های دانش بنیان، حضور نماینده بخش خصوصی در فرآیند ارزیابی ها و استفاده از ارزیاب بومی است.

تقوایی ادامه داد: امروز شاهد شکل گیری دلالی هایی در بحث ارزیابی ها هستیم و این جای نگرانی دارد. درخواست ما رسیدگی و ساماندهی به مسائلی از این جنس است.

این گزارش حاکیست؛ در ادامه جلسه نمایندگان شرکت های حاضر مصادیقی از مشکلات خود را با این مقام مسئول در میان گذاشته و پیشنهادات خود را بیان کرده و راهکارهای او را نیز شنیدند.

گفتنی است قبل از این جلسه و از ساعت 8:30 تا 9 اعضای هیئت‌مدیره انجمن شرکت‌های دانش‌بنیان استان خراسان رضوی یک جلسه‌ی خصوصی با دکتر صاحبکار داشتند و به‌ نمایندگی از سایر شرکت‌ها به بیان دغدغه‌های دانش‌بنیانی و مشکلات این حوزه پرداختند.